Haalbaarheidsstudie: analyse (deel 3)
Conclusie bouwhistorisch onderzoek
Deze passage is integraal overgenomen uit het BHO, p 67:
“De gebouwen van de huidige cinema Sphinx werden in 1912 als feest- en vergaderzaal opgericht door de Gentse Liberale Partij op de nieuw aangelegde percelen langs de Sint-Michielsbrug.
De voorgevels werden binnen de context van de Gentse stedenbouwkundige visie van ca. 1900 ontworpen door de jonge architect Armand Janssens in een historiserende stijl refererend naar Gentse panden uit de 17e en 18e eeuw. Het interieur en de achtergevel aan de Jan Van Stopenberghestraat werden in een neutrale stijl door Emile de Weerdt ontworpen. Het geheel moest dienstdoen als het Liberaal Huis waar de Liberale partij haar feest- en vergaderzaal, cafés en burelen had.
De feestzaal werd al snel herbestemd tot filmzaal. Tijdens het interbellum zorgde het (inter-)nationaal opkomend succes van de cinema dat er gekozen werd om de feestzaal om te bouwen tot een echte, moderne en meer commercieel gerichte cinema. De architect Geo Henderick werd aangesproken om het Liberaal Huis en de cinema te moderniseren. Het naastliggende pand, eigendom van de heer Duyckers, werd aangekocht om zo de filmzaal te vergroten, loges te plaatsen, een nieuwe inkom langs de Sint-Michielshelling te creëren en te zorgen voor een aparte circulatie die los van het Liberale Huis kon functioneren. Henderick overtuigde de bestuurders in 1928 om een art deco-cinema te construeren aan de hand van nieuwe decoratieve motieven, kleurrijke details, indirect licht en veel houtwerk.
Sinds de verbouwingen van 1928-1938 is deze cinema een vaste waarde in het Gentse bioscoopwezen. Doorheen de laatste 100 jaar werd dit complex dan ook meermaals verbouwd en gemoderniseerd.
De meest ingrijpende verbouwing van het complex vond plaats rond 1977 wanneer de voormalige vergaderzaal en ook het balkon van de grote (feest)zaal omgebouwd werden tot filmzalen. De verschillende ruimten langs, boven en onder deze nieuwe filmzalen werden verbouwd tot projectieruimten, traphallen en nooduitgangen.
Vanaf 1988 kwam er nog een kleine vierde filmzaal bij op de locatie van de voormalige burelen van de Liberale Partij aan Sint-Michielshelling 4. In 2001 kwam er zelfs nog een vijfde zaal bij. Ondertussen is de hele site verbouwd tot een cinemacomplex. Enkel het café, twee burelen en het appartement aan de Sint-Michielshelling hebben nog een andere functie.
Aangezien er zoveel verbouwingen plaatsvonden, zijn er, behalve de centrale inkomtrap geen materiele relicten van de art deco cinema van Henderick (1928-1938) bewaard. Vandaag dateren de meeste materialen en decoratie uit de periode 1977-2001.
Toch zijn er nog wel wat elementen die refereren naar de bouwfase het Liberaal Huis (1912).
- Heel belangrijk hierbij zijn de historiserende gevels aan de Sint-Michielshelling die vanuit de stedenbouwkundige visie van 1912 werden ontworpen en door de stad Gent doorheen de eeuw ook zo bewust bewaard zijn gebleven.
- Aansluitend heeft ook de modernere achtergevel aan de Jan Van Stopenberghestraat een erfgoedwaarde. Deze gevel werd los van stedenbouwkundige richtlijnen ontworpen als voorgevel van het Liberaal Huis. Deze gevel gaf te toegang tot de vergader- en feestzaal van de Liberale Partij in Gent in de eerste helft van de 20e eeuw. Ondanks de vele verbouwingen en herbestemming van het complex bleven beide gevels goed bewaard en hebben ze daardoor, niet alleen stedenbouwkundige, maar ook een architecturale en historische waarde.
- Gelinkt aan deze gevels zijn ook de oorspronkelijk inkomruimten bewaard. Dit was mogelijk omdat zij al snel tot nooduitgang werden gedegradeerd en dus niet op regelmatige momenten gemoderniseerd moesten worden. Aan de Jan van Stopenberghestraat bleef zo de mozaïekvloer en de ere-trap bewaard en aan de Sint-Michielshelling 4 werd de inkomhal met houten plooideur, tochtdeur, lijstwerk, handgreep en marmeren trap met lambrisering bijna integraal behouden. Ze vormen eigenlijk de ‘erfgoedidentiteit’ van het complex, waardoor de materiële erfgoedwaarde gerelateerd is aan de bouwfase van het Liberaal Huis.
Aanvullend heeft dit cinemacomplex ook een grote sociaal-culturele en zelfs immateriële waarde. De cinema heeft sinds 1928, dat is bijna 100 jaar, haar primaire functie bewaard. Op deze locatie werden uitzonderlijke films gespeeld en filmfestivals georganiseerd. Ze is hierdoor een belangrijk relict en een vaste waarde zowel voor het Gentse bioscoopwezen als voor de Gentenaar.“
De stedenbouwkundige, architecturale en historische erfgoedwaarden (rode lijnen en vlakken) liggen in de afbakening van het perceel, de gevels en de originele inkomhalen: eerste bouwfase (Liberaal Huis).
De sociaal-culturele erfgoedwaarde (blauwe stippellijn) is verankerd in de 100-jarige functie als cinema (met een educatieve en recreatieve functie) in het stadscentrum van Gent: vanaf de tweede bouwfase (herbestemming tot cinemacomplex).
[Auteurs van de inhoud op deze pagina: MEET OYO in opdracht van Screensaver]